سینما و مرگ‌هایی که در سال ۲۰۲۲ رقم خورد
سینمای جهان امسال نیز جمعی از چهره‌های تاثیرگذار و ماندگار خود را از دست داد، از «ژان لوک گدار» فرانسوی گرفته تا «سیدنی پوآتیه» نخستین بازیگر سیاه پوست برنده اسکار و بازیگران فیلم «رفقای خوب».
به گزارش دیده بان هنر و به نقل از ایسنا؛ در زیر نگاهی خواهیم داشت به مهمترین چهره‌های سینمایی که در سال ۲۰۲۲ جان باختند.
«ژان لوک گدار» سینماگر سرشناس و از چهره‌های مطرح و پیشگام موج نوی سینمای فرانسه بود. او پس از «ژان پل بلموندو» ستاره فیلم «از نفس افتاده» که سال گذشته درگذشت را می‌توان عملا از آخرین بازمانده‌های موج نو سینمای فرانسه دانست؛ «فرانسوا تروفو»، «اریک رومر»، «ژاک ریوت»، «ژاک دمی»، «آنیس واردا» و «آنا کارینا» نیز دیگر چهره‌های مهم سینمای فرانسه هستند که دیگر در میان ما نیستند.
اولین فیلم بلند داستانی گدار «از نفس افتاده» بود که در سال ۱۹۵۹ براساس داستانی از «فرانسوا تروفو» ساخت. «سرباز کوچک» دومین فیلم گدار بود که در آوریل ۱۹۶۰ ساخته شد، اما مقامات دولت فرانسه مانع نمایش آن شدند و سه سال بعد پروانه نمایش آن را صادر کردند. گدار پس از آن فیلم «زن، زن است» را در سال ۱۹۶۱ ساخت و یک سال بعد فیلم تحسین‌شده «زیستن زندگی‌اش» را ساخت که از پیچیده‌ترین و موفق‌ترین فیلم‌های اولیه وی محسوب می‌شود. با فیلم «تفنگ‌داران» در سال ۱۹۶۳ گدار باردیگر مخالف خود را با پدیده جنگ ابراز کرد. «بیزار» محصول ۱۹۶۳ اولین فیلم پرهزینه گدار بود که بازیگرانی چون «میشل پیکولی» و «جک پالانس» در آن نقش‌آفرینی داشتند.
در سال ۱۹۶۴ گدار فیلم «یک زن شوهردار» را ساخت اما یکی از معروف‌ترین ساخته‌های گدار در سال ۱۹۶۵ با نام «آلفاویل» به پرده سینماها آمد و متعاقب آن فیلم «پیه‌رو خُله» ساخته شد. از دیگر شاهکارهای سینمایی وی می‌توان به فیلم‌های «مذکر، مونث» (۱۹۶۶)، «شهوت» (۱۹۸۲) و «نام کوچک؛ کارمن» (۱۹۸۴) اشاره کرد.
آکادمی اسکار در سال ۲۰۱۰ به‌پاس یک عمر دستاورد سینمایی قصد تقدیر ویژه از گدار را داشت، اما این کارگردان سرشناس از حضور در مراسم اعطای جوایز خودداری کرد.
چند روز پس از مرگ این سینماگر تاثیرگذار، وکیل وی تأیید کرد که او از طریق اُتانازی (خودکشی مساعدت‌شده یا خودخواسته) به زندگی خود پایان داده است.
«سیدنی پوآتیه» نخستین بازیگر سیاه پوست برنده جایزه اسکار و پیشگام سینمای سیاهپوستان بود که در روزهای نخست سال ۲۰۲۲ درگذشت. او حضور درخشان خود در سینمای دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، مسیر را برای ظهور نسلی جدید از ستاره‌ای سیاهپوست در سینمای آمریکا هموار کرد. «پوآتیه» فعالیت هنری خو را از دهه ۱۹۴۰ در برادوی آغاز کرد و در سال ۱۹۵۰ با ورود به دنیای سینما در فیلم «راه خروجی نیست» در نقش دکتر «لوتر» بازی کرد و اولین بازیگر آمریکایی- آفریقایی سینما نام گرفت که در طیف وسیعی از نقش‌های اصلی مقابل دوربین رفت.
وی در سال ۱۹۶۴ برای بازی در فیلم «زنبق‌های مزرعه» موفق به کسب جایزه اسکار نقش اصلی مرد شد تا نام خود را به عنوان بازیگر سیاه پوست برنده اسکار تاریخ ثبت کند.
آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار نیز در سال ۲۰۰۲ از «پوآتیه» به سبب بازی‌های فوق‌العاده و حضور منحصر به فردش در عرصه سینما با اعطای جایزه اسکار افتخاری تقدیر به عمل آورد.
«سیدنی پوآتیه» علاوه بر بازیگری سینما و تلویزیون در عرصه کارگردانی نیز ۹ فیلم بلند سینمایی ساخته است.
«پیتر باگدانوویچ» کارگردان، فیلمنامه نویس، منتقد، مورخ سینما و از مهمترین چهره‌های سینمای آمریکا بود که او نیز در تاریخ ششم ژانویه درگذشت. این فیلمساز که ساخت فیلم‌هایی چون «آخرین نمایش فیلم» (۱۹۷۱)، «تازه چه خبر دکتر جون؟» (۱۹۷۲) و «ماه کاغذی» (۱۹۷۳) را در کارنامه حرفه‌ای خود داشت در سال ۱۹۶۸ فیلم جنایی و هیجان انگیز «اهداف» را ساخت و همین برهه زمانی بود که با «اورسن ولز» نیز دوست شد.
فیلم بعدی او «آخرین نمایش فیلم» در سال ۱۹۷۱ با بازی «جف بریجز»، «سیبل شفرد» و «کلوریس لیچمن» بود که با استقبال بسیار زیادی روبرو شد و هشت نامزدی اسکار را به دست آورد و دو جایزه را از آن خود کرد. این فیلم همچنین یک موفقیت تجاری بزرگ بود و با بودجه ۱.۳ میلیون دلاری توانست ۲۹ میلیون دلار در گیشه بفروشد.
کمدی «تازه چه خبر دکتر جون؟» با بازی «باربارا استرایسند» و «رایان اونیل» پروژه بعدی سینمایی «باگدانوویچ» بود، فیلمی موفق که سومین فیلم پرفروش سال ۱۹۷۲ شد و بعدها در فهرست ۱۰۰ کمدی برتر تمام دوران موسسه فیلم آمریکا قرار گرفت.
«باگدانوویچ» ساخت فیلم‌های مطرحی چون «پدرخوانده»، «جن گیر» و «محله چینی ها را رد کرد و در سال ۲۰۱۹ در مصاحبه‌ای با نشریه والچر اعتراف کرد که در آن زمان داغ بودم!. او ساخت فیلم‌های دیگری چون «دیزی میلر» (۱۹۷۴)، «نیکل ادئون» (۱۹۷۶)، «ماسک» (۱۹۸۵) و مستندهایی مانند «به کارگردانی جان فورد» را در کنار نگارش کتاب‌های مهمی چون «سینمای اورسن ولز»، «سینمای هاوارد هاوکز»، «سینمای آلفرد هیچکاک»، «جان فورد»، «فریتز لانگ در آمریکا» و… را نیز در کارنامه داشت.
«ری لیوتا» بازیگر آمریکایی که بیشتر به بخاطر بازی در نقش «هنری هیل» در فیلم تحسین‌شده «رفقای خوب» ساخته «مارتین اسکورسیزی» در سال ۱۹۹۰ شناخته می‌شد، در ۶۷ سالگی درگذشت.
او یک سال قبل آن نیز برای بازی در فیلم «سرزمین رویاها» در نقش شخصیت «جو جکسون» یک بازیکن بیسبال مورد توجه قرار گرفته بود.
«لیوتا» نخست به خاطر بازی در نقش «جوی پرینی» در سریال «دنیایی دیگر» پس از ایفای نقشی کاملاً متفاوت در داستان جنایی کمیک «چیزی وحشی» در سال ۱۹۸۶ شناخته شد. دوست او «ملانی گریفیث» او را به « جاناتان دمی» کارگردان فیلم پیشنهاد کرد تا او در نقش یک شوهر تهدیدآمیز و یک خلافکار سابق ظاهر شود اما بازی در فیلم «رفقای خوب» اسکورسیزی» او را بیش از پیش به مخاطبان سینما شناساند.
«آنجلا لنسبوری» بازیگر کهنه کار و انگلیسی سینما، تئاتر و تلویزیون بود که در سن ۹۶ سالگی درگذشت. «لنسبوری» در طول ۷۵ سال فعالیت نمایشی خود سه بار نامزد جایزه اسکار شد، هفت جایزه تئاتر تونی دریافت کرد و ۱۸ بار نامزد جایزه تلویزیونی امی شد که ۱۲ مورد آن برای برای بازی در سریال «او نوشت: قتل» رقم خورد.
«لنسبوری» گرچه در سینما و صحنه تئاتر افتخار زیادی کسب کرد اما بیشترین محبوبیت خود را در تلویزیون و بازی در سریال «قتل، او نوشت» محصول شبکه سی‌بی‌اس به دست آورد و برای ایفای این نقش بین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۳ موفق به کسب چهار جایزه گلدن گلوب شد و در دو فیلم تلویزیونی نیز این نقش را تکرار کرد.
«لنسبوری» در سال ۱۹۴۵ نیز برای بازی در فیلم «تصویر دوریان گری» برای دومین بار نامزد اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل شد و پس از آن با انعقاد قراردادی با کمپانی «MGM» در فیلم‌های مهمی چون تا زمانی که ابرها کنار بروند» (۱۹۴۶)، «وضعیت کشور» (۱۹۴۸) و «سه تفنگدار» (۱۹۴۸) مقابل دوربین رفت و در درام‌های دهه ۵۰ میلادی چون «تابستان گرم و طولانی» و «تاریکی بالای پله ها» حضور ماندگاری داشت.
«لنسبوری» در طول سال‌های فعالیتش در مجموع یک جایزه اسکار افتخاری، سه نامزدی اسکار، ۱۸ نامزدی جایزه امی، یک نامزدی جایزه گرمی، شش جایزه گلدن گلوب و شش جایزه تئاتر تونی دریافت کرد.
«ژان-ژاک بنکس» کارگردان مولف فرانسوی بود که پس از یک دوره بیماری در سن ۷۵ سالگی درگذشت. او با اولین فیلم خود «دیوا» در سال ۱۹۸۰ به شهرت رسید و در سال ۱۹۸۶ با فیلم :«بتی بلو» با بازی «ژان هوگ آنگلاد» و «باتریس دال» به شهرت بین المللی بیشتری دست یافت.
«بنکس» یکی از پیشگامان جنبش «cinéma du look» (سینما نگاه) فرانسوی بود که بعدها توسط سینماگرانی چون «لوک بسون» و «لئو کاراکس» نیز مورد استقبال قرار گرفت. پس از موفقیت فیلم «بتی بلو»، استودیوهای بزرگ هالیوود شروع به ارائه پیشنهادات زیادی به او کردند. او بعدها در این باره گفت: «تصمیم گرفتم از میدان مین عبور کنم… تا با شیطان شام بخورم» و در نتیجه فرصت‌های بزرگی را در دهه ۱۹۹۰ از جمله شانس کارگردانی فیلم‌هایی چون «انتقام‌جویان»، «رستاخیز بیگانه» و «نام گل سرخ» را رد کرد.
«ویلیام هرت» بازیگر برنده اسکار که برای بازی در فیلم‌هایی چون «بوسه زن عنکبوتی» و «اخبار پخش‌کننده» شناخته می‌شد. «هرت» که در مدرسه معتبر جولیارد در شهر نیویورک تحصیل کرده بود، به عنوان یکی از مشهورترین بازیگران برجسته دهه ۱۹۸۰ ظاهر شد و سه نامزدی جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد را برای نقش‌هایش در «بوسه زن عنکبوتی» در سال ۱۹۸۵، «فرزندان خدای کوچک» در سال ۱۹۸۶ و «اخبار» در سال ۱۹۸۷ کسب کرد و برای بازی در فیلم «بوسه زن عنکبوتی» موفق به کسب این جایزه شد. او آخرین بار در سال ۲۰۰۵ برای فیلم «تاریخ خشونت» موفق به کسب نامزدی اسکار در شاخه بهترین نقش مکمل مرد شد.
«سیریانا»، «چوپان خوب»، «به‌سوی طبیعت وحشی»، «آقای بروکس»، «رابین هود»، «کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی»، «انتقام‌جویان: جنگ ابدیت»، «انتقام‌جویان: آخر بازی» و «بیوه سیاه» از جمله دیگر فیلم‌هایی هستند که «ویلیام هرت» در آن نقش‌آفرینی داشته است.
«ژان-لویی ترنتینیان» بازیگر کهنه‌کار و از برجسته‌ترین چهره‌های موج نوی سینمای فرانسه بود که سابقه بازی در آثار کارگردان سرشنناسی از «کریشتوف کیشلوفسکی»، «برناردو برتولوچی»، «کلود للوش»، «کلود شابرول»، «فرانسوا تروفو» و «میشائیل هانکه» را در کارنامه داشت.
«ترنتینیان» در نقش اصلی فیلم «یک مرد و یک زن» ساخته «کلود للوش» در سال ۱۹۶۶ ظاهر شد و این فیلم موفقیت بزرگی برای سینمای فرانسه در آمریکا کسب کرد و او به همراه «آنوک آمه» دیگر هنرپیشه فرانسوی در دو قسمت بعدی این فیلم یعنی «یک مرد و یک زن: ۲۰ سال بعد» (۱۹۸۶) و «بهترین سال های زندگی» (۲۰۱۹) نیز بازی کردند.
این بازیگر فرانسوی با تعدادی از دیگر کارگردانان مهم آن دوره نیز همکاری داشت که آن جمله می‌توان به «کلود شابرول» در درام «گوزن‌های ماده»(۱۹۸۶)، «کاستا-گاوراس» در فیلم برنده اسکار «زِد» (۱۹۶۹)، «برناردو برتولوچی» در درام ضد فاشیستی «دنباله رو» (۱۹۷۰) و «اریک رومر» در فیلم «شبی نزد خانم مد» (۱۹۶۹) اشاره کرد. او همچنین در فیلم‌های پایانی دو کارگردان مولف و بزرگ اروپایی بازی کرد که شامل فیلم «سرانجام یکشنبه» ساخته «فرانسوا تروفو» و «قرمز»ساخته «کریستوف کیشلوفسکی» می‌شود.
«ترنتینیان» در سال ۲۰۱۲ هم در درام برنده نخل طلای «عشق» ساخته «میشائیل هانکه» بازی کرد و به موفقیت بزرگی دست یافت و جایزه بهترین بازیگر مرد در جوایز سزار را برای وی به ارمغان آورد.
«ولفگانگ پترسن» نویسنده و کارگردان آلمانی فیلم کلاسیک «کشتی» و آثار موفق هالیوودی چون «تروی»، «نیروی هوایی یکم» و «شیوع» بود. از «پترسن» به عنوان یکی از صنعتگران بزرگ سینما یاد می‌شود، کارگردانی که می‌توانست از پس کارهای پرهزینه برآید و در عین حال از نیروی انسانی نهایت استفاده را بکند.
فیلم «شیوع» ساخته این کارگردان در سال ۱۹۹۵ با بازی «داستین هافمن» در بحبوحه شیوع ویروس کرونا در دنیای واقعی دوباره مورد توجه قرار گرفت. این سینماگر با موفقیت فیلم «کشتی» به هالیوود راه یافت و در آمریکا هشت فیلم اکشن ساخت که پنج فیلم به موفقیت متوالی در گیشه دست یافتند. فیلم هیجانی سیاسی «در خط آتش» (۱۹۹۳) با بازی «کلینت ایستوود» در نقش یک مامور سرویس مخفی، «شیوع» (۱۹۹۵) با حضور «داستین هافمن»، «نیروی دریایی یکم» (۱۹۹۷) با بازی «هریسون فورد» در نقش رئیس جمهور آمریکا؛ «طوفان کامل» (۲۰۰۰) با «جورج کلونی» و «مارک والبرگ» به و «تروی» (۲۰۰۴) با بازی «برد پیت» در نقش آشیل از جمله مهمترین این فیلم‌ها هستند.
فیلم «تروی» با بازی «برد پیت» که بر اساس «ایلیاد» اثر حماسی شاعر یونانی هومر ساخته شد نیز به شهرت جهانی دست یافت و با بودجه ۱۷۵ میلیون دلاری نزدیک به نیم میلیارد دلار درگیشه جهانی فروخت.
«گری فردریکسن» تهیه کننده برنده اسکار سه‌گانه «پدرخوانده» و فیلم «اینک آخرالزمان» ساخته «فرانسیس فورد کاپولا» بود که در سن ۸۵ سالگی درگذشت. «فردریکسن» در سال ۱۹۷۵ جایزه اسکار بهترین فیلم را به صورت مشترک با «فرانسیس فورد کاپولا» کارگردان و دیگر تهیه‌کننده فیلم «پدرخوانده ۲» دریافت کرد و یک بار دیگر نیز برای فیلم «اینک آخرالزمان» نامزد اسکار شده بود.
«فردریکسن» همچنین چهار ساخته دیگر «فرانسیس فورد کاپولا» شامل «یکی از قلب» (۱۹۸۱)، «بیگانگان» (۱۹۸۳)، «پدرخوانده ۳» (۱۹۹۰) و «دید دور» (۲۰۱۶) را تهیه‌کنندگی کرده است و همچنین تهیه‌کنندگی فیلم «قلب تاریکی: آخرالزمان یک فیلمساز» (۲۰۱۶) به کارگردانی «النور کاپولا» و فیلم «خودکشی باکره» به کارگردانی «سوفیا کاپولا» (۱۹۹۹) را هم بر عهده داشته است.
او در ایتالیا تهیه کنندگی فیلم «ناکیتا» (۱۹۶۳) و مدیر تولید فیلم «خوب، بد و زشت» (۱۹۶۶) اثر «سرجیو لئونه» را بر عهده داشت و سپس در فیلم «فاوس کوچک و هالسی بزرگ» (۱۹۷۰) و «پیتر بارت» به عنوان دستیار تهیه کننده فعالیت کرد و یک سال پس از آن یعنی در سال ۱۹۷۲ نیز فیلم «پدرخوانده» را تهیه‌کنندگی کرد.
«کریستی الی» بازیگر دوبار برنده جایزه امی بود که در سال ۱۹۸۲، فعالیت سینمایی خود را در «پیشتازان فضا ۲: خشم خان» آغاز کرد و پس از آن با بازی در فیلم «تاریخ کور» و مینی سریال «شمال و جنوب» در سال ۱۹۸۵ همراه شد. دو سال بعد، او در کمدی موفق ساخته «کارل راینر» به نام «مدرسه تابستانی» در کنار «مارک هارمون» بازی کرد.
در همان سال وی در سریال «به سلامتی» (Cheers) از شبکه NBC، که در میان برترین کمدی‌های تلویزیون بود، ظاهر شد و در سال ۱۹۹۱ برای این سریال جایزه امی بازیگر نقش اول زن را به دست آورد و دومین جایزه امی خود را هم برای فیلم تلویزیونی «مادر دیوید» در سال ۱۹۹۴ دریافت کرد که در آن نقش مادر یک نوجوان مبتلا به اوتیسم را بازی کرد.
«جیمز کان» بیشتر برای بازی در نقش «سانی کورلئونه» فرزند شخصیت «مارلون براندو» در فیلم معروف «پدرخوانده» شناخته می‌شد، نقشی که نامزدی اسکار بهترین نقش مکمل مرد را برای او به ارمغان آورد. از دیگر نقش‌های برجسته او در سینما می‌توان به فیلم‌های «میزری»، «اِلف»، «قمارباز»، «دزد» و «پدرخوانده ۲»اشاره کرد.
پایان خشونت آمیز «سانی کورلئونه» در فیلم «پدرخوانده» ساخته «فرانسیس فورد کاپولا» یکی از به یاد ماندنی ترین صحنه های سینماست. «جیمز کان» پیش از آن در فیلم «مردمان باران» در سال ۱۹۶۹ با «کاپولا» همکاری کرده بود، جایی که در نقش یک کیف‌قاپ بازی کرده بود.
«لارس فون تریر» نیز «جیمز کان » را برای بازی در فیلم آوانگاردش «داگویل» انتخاب کرد، اما او را به عنوان گانگستر انتخاب کرد. او در «شهر ارواح» با بازی و کارگردان «مت دیلون» نقش یک کلاهبردار را بازی کرد و در فیلم «اِلف» این بازیگر توانست جنبه متفاوتی از خود را در یک اثر کمدی نشان دهد.
«آن هیش» بازیگر ۵۳ ساله آمریکایی بود که یک هفته پس از تصادف رانندگی بر اثر جراحات وارده درگذشت. او بازیگر مستعدی بود در اوایل دهه ۱۹۹۰ با بازی در نمایش «در دنیایی دیگر» و با نقش‌های سینمایی، از جمله نقش لورا در اولین فیلم بلند «نیکول هولوفسنر» با عنوان «پیاده روی و صحبت کردن» به شهرت رسید.
ّاولین نقش مهم او در نقش مقابل «جانی دپ» در درام گانگستری «دنی براسکو» (۱۹۹۷) بود و در همان سال در فیلم‌های مهمی دیگری چون طنز سیاسی «سگ را بجنبان»، فیلم «آتشفشان» و «میدانم تابستان گذشته چه کار کردی» ظاهر شد.
«هیش» در سال ۱۹۹۸، در نقش «ماریون کرین» در فیلم ساخته «گاس ون سنت» که بازسازی صحنه به صحنه فیلم «روانی» هیچکاک بود ایفای نقش کرد و سپس در فیلم روان‌شناختی «تولد» ساخته «جاناتان گلیزر» در نقش خواهر «نیکل کیدمن» مقابل دوربین رفت.
از دیگر فیلم‌های معروف او می‌توان به «در برابر دیوار»، «دختران زندانی»، «سدار راپیدز»، «ماجراهای هاکلبری فین»، «نوامبر سیاه»، « اگر این دیوارها می‌توانستند صحبت کنند»، «ملت پروزاک»، « آرتور نیومن»، «بازگشت به بهشت»، «جنگ گربه‌ها» و «شش روز، هفت شب» اشاره کرد.
«اولیویا نیوتن-جان» که خواننده‌ای موفق در عرصه موسیقی پاپ بود با بازی در فیلم موزیکال «گریس» ساخته‌شده در سال ۱۹۷۸ شهرت مضاعف یافت. در این فیلم که با اقتباس از یک تئاتر برادوی ساخته شده بود، او در مقابل «جان تراولتا» با بازی در نقش «سندی» جاودانه شد.
این فیلم که «نیوتن-جان» در آن نقش یک دانش‌آموز استرالیایی را بازی می‌کند در آن سال پرفروش‌ترین شد و ۲۸ میلیون نسخه از موسیقی فیلم به فروش رسید.
«اولیویا نیوتن-جان» در ۴۳ سالگی به سرطان سینه مبتلا شد و ۲۰ سال بعد از بهبود، سرطان مجددا در بدنش ظاهر شد. او که در بیش از چند دهه که از ابتلایش به سرطان می‌گذشت، نمادی از شجاعت و امید بود، بنیادی به نام «اولیویا نیوتن-جان» برای تحقیق و پژوهش درباره داروهای گیاهی در درمان سرطان ایجاد کرده بود.
«لسلی جردن» هنرپیشه آمریکایی در جریان یک سانحه رانندگی در لس‌آنجلس جان باخت. او به خاطر ایفای نقش در فیلم «داستان ترسناک آمریکایی» و همچنین نقش‌آفرینی برنده جایزه امی در سریال «ویل و گریس »شناخته می شد.
از دیگر آثار این بازیگر کهنه‌کار نیز می‌توان به «بچه‌های باحال»، «کمک»، «ریبا»، «مانک»، «بابای آمریکایی!»، «بوستون لیگال»، «بتی بی‌ریخته»، «نخل‌های پنهان»، «کدبانوهای وامانده»، «داستان زندگی هوپ»، «زندگی مخفی نوجوان آمریکایی»، «کت صدام کن» و بازسازی سریال «میراندا» اشاره کرد که هم‌اکنون فصل جدید آن از شبکه فاکس در حال پخش است.
