انتشار کتاب خاطرات محمدعلی دیده‌‎بان جوان‌ترین زندانی سیاسی رژیم پهلوی در اردبیل

کتاب خاطرات محمدعلی دیده‌بان جوان ترین زندانی سیاسی رژیم پهلوی در اردبیل منتشر شد.

به گزارش دیده بان هنر و به نقل از مرزنیوز؛ این کتاب به همت حسین درازی به زیور طبع آراسته شده و به ابعاد مختلف زندگی و مبارزات محمدعلی دیده بان جوانترین زندانی سیاسی رژیم پهلوی در اردبیل و همچنین پدر و برادر شهیدشان می‌پردازد.

مبارزی که مبارزاتش بر علیه طاغوت از همان عنفوان نوجوانی (۱۳ سالگی) شروع شده و در ۱۶ سالگی به دست مزدوران رژیم پهلوی دستگیر و زندانی می‌شود و بعدها به عنوان جوانترین زندانی سیاسی اردبیل معرفی می‌شود. این مبارزات در کنار پدر و برادرانش و دیگر اعضای خانواده از همان ابتدای انقلاب تا پیروزی آن و حتی در دوران دفاع مقدس نیز ادامه یافته است که در این راه پدر و برادرش به صفوف شهدا پیوستند و این چنین پرافتخار تا پای جان در پای انقلاب اسلامی و اهداف والای آن با صلابت و استواری ایستاد.

در مقدمه کتاب آمده است: تاریخ سرشار از عبرت‌ها و درس‌های آموختنی است که باید آن را خواند و از آن پند گرفت. چنان که حضرت علی(ع) هم در نامه‌ي ۳۱ به فرزندش امام حسن (ع) چنين توصیه می‌کند: «فرزندم تاریخ گذشتگان را بخوان و از آن درس بگیر». و ایران عزیز ما با پیشینه‌ای قریب به هشت هزار سال و یا حتّی بیشتر در بالاترین نقطه تاریخ جهان قرار گرفته و هر مقطعی از آن حاوی درسی است که باید خواند و از آن عبرت گرفت. در بام تاریخ جهان کیست که نداند هر تغییر و تحولی در مسیر حرکت بشر روی داده، امپراطوری ایران و ایرانی در آن نقش بسزایی داشته است. از کشف علوم و فنون جدید گرفته تا بنیانگذاری حکومت و دیوان سالاری و تدوین قانون برای اداره ي کشور. آن زمان که کورش کبیر بر اریکه‌ي قدرت نشست و قانون حقوق بشر و دیوان سالاری را نوشت و در لوحی بر سر در ورودی پایتخت‌اش نصب کرد هنوز اکثر جهانیان به خصوص، اروپای متمدن امروز در جهل و نادانی به سر می‌بردند. در تاریخ بشر جهان نمی‌توان نقطه‌ای مهم و تأثیرگذار را نام برد که در آن نامی از ایران و ایرانی نباشد و در اکثر برگه‌های پر اهمّیت و زرین تاریخ نام ایران و ایرانی می‌درخشد و آن زمان که نور هدایت و وحی در سرزمین حجاز شروع به تلالو کرد و چون خورشید تابناک سیاهی شب را از بین برد و آن زمان که چراغ نور هدایت به دست مولا علی(ع) افتاد، ایرانیان آن چنان شیفته‌ي عدالت و مکتب او شدند که حتی مردمان عرب را هم در عشق و محبّت به او انگشت به دهان گذاشتند و در این میان اردبیل در ایران همان خطه‌ای است که اولین حکومت شیعی از آن برخاست و علاوه بر اینکه ایران را از ملوک الطوایفی و هرج و مرج نجات داد، حکومت صفویه بعد از دوران کوتاه آل بویه توانستند کل ایران را متّحد سازند و حکومت شیعی را از اردبیل بر کل کشور رسمی اعلام کنند و این افتخار در تاریخ ایران برای همیشه چون ستاره‌اي فروزان بر بلنداي اين سرزمين، اردبيل هميشه سرفراز، مي‌درخشد و در عمل نیز مردم این شهر در طول تاریخ بعد از اسلام نشان داده‌اند که همیشه دل در گرو محبّت اهل بیت دارند و کسی در ایران نیست که نداند یک اردبیلی در عزای اباعبدا…الحسین(ع) چگونه از خود بی‌خود می‌شود و انقلاب اسلامی ایران یکی دیگر از برهه‌های زرین تاریخ ایران زمین است که در آن باز مردم ایران جهان را تکان دادند و حکومتی را که همه‌ي ابر قدرت‌های جهانی پشتیبان آن بودند به پایین کشیدند و رژیمی را که از لحاظ مالی و نظامی و حمایت‌های جهانی در بهترین موقعیت قرار داشت به تاریخ سپردند. با وجود گذشت سه دهه از این حادثه‌ي شگرف جهانی هنوز هم بسیاری از تحلیلگران سیاست جهانی عاجز از تجزیه و تحلیل علل به وجود آمدن این انقلاب هستند؛ انقلابی که فاقد حتی یک کشور حامی خارجی بود؛ انقلابی که فاقد یک نیروی نظامی و شبه نظامی بود؛ انقلابی که افتخارش همیشه این بود که با کشت و کشتار و قتل و آدم‌ربايی و ترور مخالف باشد؛ انقلابی که فاقد حزب و حزب بازی رایج سیاسیون بود. بلی انقلاب ما فاقد همه‌ي این چیزها بود؛ انقلاب ما به جای محافل سیاسی، مساجد و دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه را داشت و هنوز هم بعد از سه دهه از وقوع آن، جهان هنوز مانند آن را به خود ندیده است. درست است که این انقلاب هیچ کشوری را به عنوان حامی نداشته و هیچ نیروی نظامی و هیچ منبع مالی نداشته است، ولی رهبران آن ملّتی را پشت سر خود داشته‌اند که از همه‌ي اینها مهم‌تر و قوی‌تر بوده است. امام خمینی(ره) آن زمان که رهبری این جریان را بر عهده گرفت می‌دانست که چه پشتوانه‌ي عظیمی دارد که به مدد آن مي‌تواند دنیا را تکان دهد و باز تاریخ جهان از ایران بود که یکی از بزرگترین حادثه‌های تاریخ و قرن بیستم را به نظاره نشست. اردبیل شهری است که همیشه در تاریخ ایران نقش پررنگی داشته است، در جریان انقلاب نیز به خوبی مردمان این دیار دین خود را به انقلاب ادا کردند و دو رهبر بزرگ انقلاب در اردبیل (مرحوم آیت‌ا… مسائلی و مرحوم آیت‌ا… مروج) به خوبی مردم را همپای سایر شهرهای ایران همراه انقلاب ساختند و هنوز هم هستند بعضی از جوانان و نوجوانانی که در درس تفسیر قرآن مرحوم آیت‌ا… مسائلی صریح‌ترین و بی‌پرواترین انتقادها را علیه حکومت می‌شنیدند و در جریانات و تحولات انقلاب نقش پررنگی ایفا می‌کردند، و هنوز هم در این شهر زندگی می‌کنند کسانی که در سخنرانی‌های مرحوم آیت ا… مروج هر روز علیه رژیم پهلوی به خاطر جنایاتی که در کل کشور مرتکب می‌شد، انتقادهای کوبنده می‌شنیدند و از ریزترین جریانات کشور مطلع می‌شدند و زبان به اعتراض می‌گشودند و به خیابان‌ها می‌آمدند و به چشم، شهادت دوستان و عزیزشان را می‌دیده‌اند؛ هستند کسانی که هنوز زنده‌اند و سینه‌های پرحرف دارند و بر ماست که تا آنها زنده و در میان ما هستند به عنوان شاهدان انقلاب حرف‌ها و خاطراتشان را ثبت و ضبط کنیم تا جوانان و نوجوانانی امروزي که انقلاب را نه دیده و نه لمس کرده‌اند بدانند این مکتبی که به نام انقلاب وارث آن شده‌ایم با ريختن خون و زحمات چه انسان‌هايی به دست آمده است و چگونه جوانان و نوجوانان در آن مقطع مهم تاریخی کشور توانسته‌اند مسیر تاریخ را تغییر دهند و خانواده‌ي شهیدپرور دیده‌بان از جمله خانواده‌های اصیل اردبیلی است که از جان و مال خود در راه انقلاب گذشتند و محمّدعلی یکی از اعضای این خانواده است که با وجود نوجوان بودن در مسجد «میرصالح» همراه جوانانی شد که حقیقتاً نقش آن‌ها در پیروزی جریانات انقلاب اگر بیشتر هم نباشد کمتر از بزرگسالان هم نبوده است. محمّدعلی همان نوجوانی که به همراه سایر اعضای خانواده در مسجد میرصالح در تفسیر مرحوم آیت‌ا… مسائلی حضور می‌یافت جزو جوانان و نوجوانانی می‌شود که هنوز هم بسیاری از مردم شهر ابتکارات آنها را در اجرای سرود «خمینی ای امام» و رجزها و اشعار انقلابی در ایام محرّم ۱۳۵۷ به یاد می‌آورند؛ و یا کارهايی را که در مدارس و دبیرستان‌ها مي‌کردند. محمّدعلی در این شهر کم سن و سال‌ترین فردی بود که به خاطر شرکت در تظاهرات و فعالیت‌های انقلابی‌اش دستگیر و مدتی در زندان رژیم پهلوی در بند نوجوانان زندانی شد و به عنوان کم سن و سال‌ترین زندانی سیاسی رژیم پهلوی در اردبیل مفتخر شد. مقامات زندان وقتی که دیده بودند او در سن نوجوانی قرار دارد نتوانسته بودند او را به بند زندانیان سیاسی منتقل کنند و به اجبار او را به بند نوجوانان بزهکار انتقال داده بودند. او با اینکه سختی‌ها و رنج‌های زیادی در ایام زندانی و به خصوص وقتي كه در بند نوجوانان بزهکار بود، می بیند و از آنجايی که تربیت یافته‌ي پدر و خانواده‌ای بود که انقلاب را مهمتر از زندگی خود می‌دانستند، توانست با افتخار این دوران را به عنوان برگ زرینی در زندگی خود ثبت کند. در پایان، جا دارد یادی از مردی ابوذر منش و مقدادخوی، که زندگی خود را صرف عقیده و جهاد در راه اسلام نمود (ان الحیاه عقیده و جهاد)، پدر بزرگوار محمد علی چریک پیر انقلاب، شهید حاج غلامحسین دیده‌بان و شهيد نوجوان، محمدرحیم دیده‌بان کنیم و به روح این بزرگوار و همه‌ي شهیدان انقلاب و جنگ تحمیلی درود بفرستیم. محمدعلي، بزرگی دیگر از این خانواده، خود حماسه‌اي دیگر است و نوجوان‌ترین زندانی سیاسی اردبیل در دوران مبارزه با رژیم ستم‌شاهی به شمار می‌رود. او مردی است مزین به زیور علم و عمل، صاحب مکارم و فضایل اخلاقی، تعهد، تدین، وقار، متانت و مناعت طبع و از همه برتر متواضع و فروتن که (لاحسب کالتواضع) يعني هیچ شرافتی چون فروتنی نیست:

بزرگی به ناموس و گفتار نیست

بلندی به دعويّ و پندار نیست

تواضع سر رفعت افرازدت

تکبر به خاک اندر اندازدت

و قدرداني و تشکر کنیم از اصغر تقی‌زاده شکیبا مدیرکل اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل و عظیم ابراهیم پور ریاست اسبق سازمان ملی جوانان اردبیل، که با حمایت‌ها و تشویق‌هایشان باعث شدند تا بتوانیم خاطرات کوچکترین یار زندانی سیاسی انقلاب را به ثبت برسانیم؛ باشد كه قبول حضرت احدیت واقع شود .

گفتنی است این کتاب با نویسندگی حسین درازی، تدوین و گردآوری محمد قاضی دهی، ویراستاری دکتر جلال سلامی و طراحی روی جلد توسط حجت مجرد در ۱۲۱ صفحه به شماره شابک ۵-۳-۹۳۳۴۹-۶۲۲-۹۷۸ در انتشارات ویلکیج به رشته تحریر در آمده است.

خبرنگار: غلامحسین دیده بان