یک پژوهشگر اردبیلی حوزه ادبیات با اشاره به اینکه زنده‌یاد عبدالله توکل، خدمت فراموش‌نشدنی به نهصت ترجمه در ایران انجام داد، گفت: توکل با انتخاب چهره‌های شناخته‌شده، توجه جامعه ایران را به پیام‌های نهفته در آثار آنها معطوف ساخت.
به گزارش دیده بان هنر و به نقل از ایبنا؛ محمدرضا نوذریان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اردبیل، به مناسبت سالروز درگذشت این مترجم اظهار کرد: توکل افزون بر یک قرن پیش، در سال ۱۳۰۳ خورشیدی در شهر تاریخی اردبیل چشم به جهان گشود از همان جوانی‌اش یعنی اواسط دهه ۲۰، مترجمی را آغاز کرد و در طول حدود ۵۰ سال، موفق شد آثار متعددی را در حوزه ادبیات به زبان فارسی ترجمه و در دسترس علاقه‌مندان به این عرصه قرار دهد.
وی با بیان اینکه پیشرفت و شکوفایی فرهنگی هر جامعه به ارتباط با فرهنگ‌های دیگر نیز بستگی دارد، اضافه کرد: ترجمه به عنوان عاملی در برقراری رابطه میان ملت‌های غیرهم‌زبان، یکی از راه‌های مبادله عناصر فرهنگ‌ها مانند آیین‌ها، دانش‌ها، خواسته‌ها، داستان‌ها، هنرها و… است.
این نویسنده و پژوهشگر ادامه داد: بر این اساس، تلاش زنده‌یاد توکل، خدمت مانایی به حوزه فرهنگ داشته است چرا که در نتیجه نیم قرن فعالیت چشمگیر این چهره برجسته و چیره‌دستی فراخ و ستودنی او که هنوز هم می‌تواند مانند مکتبی علمی، الگویی کارکردی برای جوانان علاقه‌مند به جهان ترجمه باشد چهل و چند کتاب از نویسندگان و نمایشنامه‌نویسان کشورهای مختلف جهان به فارسی تبدیل و به گنجینه ذخایر علمی و فرهنگی کشورمان اضافه شد.
نوذریان با اشاره به دشواری‌های ترجمه بیان کرد: کیفیت در این کارِ سخت و البته مهم، به موارد متعددی همچون میزان آگاهی ترجمه‌کننده از موضوع و تسلطش بر ظرافت‌های هر دو زبان مبداء و مقصد، پرهیز از شتاب‌زدگی، دوری از برگردان تحت‌اللفظی عبارت‌ها و عناصر ریز و درشت دیگری بستگی دارد و بسیار ضروری است مترجم، همواره یک چشم به زبان مبداء و یک چشم به زبان مقصد داشته باشد تا بتواند مفاهیم را شیوا و درست به مخاطب برساند.
مدرس دانشگاه‌های اردبیل یادآور شد: اگر به دشواری‌های خاص ترجمه توجه شود و در نظر بگیریم که در گذشته امکانات امروزی از جمله هوش مصنوعی وجود نداشت ارزش زحمات کسانی مثل مرحوم توکل، بیش‌تر نمایان می‌شود.
نوذریان درباره رویکرد این مترجم در انتخاب آثار خارجی برای برگرداندن به زبان فارسی گفت: توکل با انتخاب کارهای افراد شناخته‌شده از «هِنری میلر» آمریکایی که با عبور از قالب‌های ادبی متعارف در رمان‌هایش، شخصیت‌پردازی، نقد اجتماعی، اندیشه‌های فلسفی و غیره را با هم می‌آمیخت تا «الکسی ماکسیموویچ پشکوف»، داستان‌نویس و نمایشنامه‌نویس روس، معروف به «ماکسیم گورکی» و نیز نویسندگانی از فرانسه، اتریش، انگلستان، ایتالیا و … در حقیقت، ورود آثار ادبی کشورهای موصوف را به کشور ما تسهیل کرد و توجه جامعه ایران را به پیام‌های نهفته در آنها معطوف ساخت.
این پژوهشگر حوزه ادبیات، توجه به آثار مربوط به کودکان و نوجوانان را به عنوان سرمایه‌های مهم جامعه از دیگر نکات قابل ملاحظه در فعالیت علمی- ادبی مرحوم توکل دانست و توضیح داد: برای مثال، او از میان نوشته‌های الکساندر دومای پدر، نویسنده مشهور فرانسوی، سه داستان خواندنی به نام‌های «مردی که اشک نداشت»، «مادر» و «پری دریایی کوچولو» را که نویسنده در آنها با پیوند دادن جهان تخیل و واقعیت، فضای خاصی می‌آفریند و تصویری از احساس‌ها و ارزش‌های انسانی ترسیم می‌کند به فارسی ترجمه و در یک کتاب، ارایه کرده است.
به گفته نوذریان، امروز با گذشت افزون بر ربع قرن از درگذشت عبدالله توکل، هنوز خلاء فقدان این چهره برجسته، پر نشده است و در جهان پیچیده و ظریف ترجمه، جایگزینی برای او سراغ نداریم.
وی اضافه کرد: به باور من، عبدالله توکل با شور و شراری بی‌گسست و با پایداری و استواری، موفق شد انگیزش‌گری کند و طیف قابل ملاحظه‌ای از ایرانیان علاقه‌مند را با کاروانی از گفتنی‌ها و شنیدنی‌ها همراه سازد و فر و فروغی که او طی سده گذشته خورشیدی در حوزه ترجمه ایران به ارمغان آورد آوازه‌اش را در سپهر فرهنگی این سرزمینِ دیرپا خصوصاً در اذهان و قلوب ادب‌شناسان و ادب‌دوستان، جاودانه خواهد ساخت.
عبدالله توکل در ۷۴ سالگی، در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۷۸ خورشیدی درگذشت و در آرامستان «غریبان» اردبیل، واقع در محله زادگاهش به خاک سپرده شد.
